________________________________________________________________________________________________________

12 maja 2019 Wrocław

Obłęd u jednostki jest czymś rzadkim 

– atoli u grup, stronnictw, ludów i epok regułą. 

Friedrich Nietzsche

MODUS OPERANDI KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO

Obejrzałem film Tomasza Sekielskiego „Tylko nie mów nikomu”. Ascetyczny chropawy i brudny jak „Krótki film o zabijaniu” Kieślowskiego. Film o szamotających się w rozpaczy ofiarach i wyzutych z uczuć bezkarnych zwyrodnialcach. To też film o zabijaniu. Tylko skala nieprawości przemysłowa a „wyrafinowane” uśmiercanie rozwleczone na całe życie. Film znakomity, bez cienia fałszu i owijania w bawełnę. Wiemy o tym procederze od dawna, ale z czasem zło powszednieje. Kiedy jednak widzimy cierpiące ludzkie twarze budzi się empatia i nie tak łatwo już przejść nad tym wszystkim do porządku dziennego. Nie stać mnie na dystans wobec tego co zobaczyłem. Jestem wściekły.

Modus operandi mrocznej korporacji, która stoi za tym bestialstwem, jest powszechnie znany, choć w Polsce, kraju rozdwojonej jaźni i powszechnej amnezji, nadal nie przyjmowany do wiadomości przez większą część społeczeństwa. Chociaż KK jest najbardziej zdemoralizowaną i demoralizującą instytucją w kraju, wszędzie czuć odór lęku. Jak to obrazowo ujęła Manuela Gretkowska „30 000 funkcjonariuszy kleru trzyma za gardło 40 milionów obywateli”, którzy na dodatek masochistycznie płacą im za tą przyjemność prawie 20 miliardów rocznie.

Od wieków na całym świecie było tak samo. W podręcznikach historii nie brakuje przykładów terroru, represji, gwałtów, pogromów i rzezi, a wszystko w gęstym sosie totalnej indoktrynacji. Na każdym kroku mamy podobne przykłady bezkarnej nieprawości. Wszędzie niezwykle sprawnie, poza jakąkolwiek kontrolą, funkcjonowała i nadal funkcjonuje sterowana z centrum maszyneria tuszowania barbarzyńskich aktów przemocy i mydlenia ludziom oczu, w imię jakiegoś wydumanego wyższego dobra, obietnicy przepustki do niebiańskiej nieśmiertelności.

Jednak w erze internetu, w krajach gdzie funkcjonują: wolna oświata i wolne media - coś tam w ludziach pękło. Miarka się przebrała. Ludzie obudzili się z letargu i przerażające fakty ujrzały światło dzienne. Stało się tak najpierw w Bostonie, który wywołał lawinę afer w USA, m.in. w Pensylwanii i innych kilkunastu amerykańskich diecezjach, które zmuszone do wypłaty ofiarom odszkodowań zaczęły bankrutować. Potem Australia. W Kanadzie ponad 300. byłych podopiecznych sierocińca Kongregacji Braci w Chrystusie oskarżyło księży o molestowanie. W Meksyku afera Marciala Maciela Degollado, w Dominikanie nuncjusza Józefa Wesołowskiego, potem Malta, Niemcy, Holandia i innych kilkadziesiąt państw, lawina nabrała tempa…

W demokratycznym świecie coraz częściej ludzie przestają się nabierać na brednie o przepojonej szlachetną miłością etyce katolickiej, która, widać to gołym okiem, w rzeczywistości służy wyłącznie poszerzaniu wpływów i utrwalaniu niekontrolowanej władzy nad nami. W praktyce KK dążąc do bezwarunkowego podporządkowania sobie i kontrolowania każdego kogo się da, ustawicznie straszy i dyscyplinuje nas od dziecka. W Polsce bezkarnie łamie prawa człowieka, szczuje, występuje przeciwko mniejszościom LGBTQ, prawu kobiet do decyzji o własnym ciele, przeciw in vitro. Nowoczesność wywołuje w nim ksenofobiczną nienawiść.

Jest takie cyniczne porzekadło: jedna ofiara to tragedia, milion ofiar to tylko statystyka. Dla mnie liczba ofiar KK jest przerażająca i wnioski oczywiste. Przyjrzyjmy się Kościołowi w USA. Liczy jakieś 70 mln katolików. Udokumentował w swoich archiwach ponad 10 000 przestępstw popełnianych na dzieciach przez 5 tysięcy księży. Niektórzy spośród nich mają na swoim sumieniu ponad 200, 300 ofiar. Rekordzista miał na swoim koncie tych ofiar 800. Ponad 80% z nich to chłopcy. Szacuje się, że kościół katolicki wypłacił dotąd w USA ponad 4 miliardy zadośćuczynienia ofiarom molestowania przez księży.

Szczegółowe opisy tego co się działo w Irlandii przekraczają ludzką wyobraźnię. „Biczowanie, kopanie, podpalanie, dźganie, zmuszanie do pozostawania w pozycji klęczącej przez wiele godzin, zmuszanie do kąpieli w wodzie o temperaturze bliskiej wrzenia, bicie w podeszwy stóp, zawieszanie na haku i bicie, szczucie psami – to metody wychowawcze, które przez cały XX wiek wobec tysięcy dzieci stosowali księża, siostry zakonne i bracia w instytucjach kościelnych w tym kraju. Wychowankowie byli też na masową skalę gwałceni i molestowani. ”(Gazeta Wyborcza, Katolickie piekło na ziemi. Pedofilia w Pensylwanii, Irlandii, połowie świata... A Polska?, Maciej Jarkowiec, 25 sierpnia 2018)

Wczoraj, po obejrzeniu filmu Sekielskiego, przeczytałem w Onecie pierwszą jego recenzję. Autor Bartosz Węglarczyk pełen jest szlachetnej wiary, graniczącej z bezdenną naiwnością, w samoistną naprawę Kościoła w Polsce: „Piszę ten tekst przed wystąpieniem Prymasa Polski, który ma podobno zabrać głos w sprawie filmu. Mam jednak nadzieję, że bez względu na to, co Prymas powie, Kościół w Polsce znajdzie w sobie dość empatii, by zmierzyć się z problemem pedofilii wśród duchownych. Wszyscy, wierzący i niewierzący, bardzo potrzebujemy, by Kościół pokazał moralną i po ludzku dobrą drogę czynienia sprawiedliwości.”

Otóż nie, nie wszyscy. Jeszcze nigdzie na świecie KK nie oczyścił się sam, nigdzie z własnej woli nie otworzył przepastnych archiwów w celu ujawnienia pedofilów w swoich szeregach, o czym tak wytrawny dziennikarz zapewne wie doskonale. KK nigdzie nie zrobił tego dobrowolnie i nie zrobi tego też w Polsce, zwłaszcza rękami tych, którzy są odpowiedzialni za krycie pedofilów i inne nadużycia w Kościele. Nie jest to instytucja zdolna do jakiejkolwiek reformy, ale z pewnością padnie z jej strony wiele zapewnień, że stara się robić wszystko aby problem rozwiązać, czytaj - przeczekać, wyciszyć niepokoje, wygasić emocje za wszelką cenę. Może nawet co poniektórzy, idąc za przykładem Franciszka, zaczną przed kamerami wirtualnie całować ofiary po rękach. To nic nie kosztuje.

Co gorsza, jak dotychczas żadna świecka władza w Polsce nie była zainteresowana zainicjowaniem niezależnego śledztwa dotyczącego przestępstw Kościoła Katolickiego, zaangażowanego, jak to nazywa amerykański dziennikarz Walter Robinson, w „międzynarodowy spisek kryminalny”. Nadal większość polskich katolików przekonanych jest o wyjątkowości polskiego kościoła, emanacji dobra i szlachetności. Nie tylko biskupi wmawiają nam, że KK jest moralnym drogowskazem dla narodu. Kaczyński twierdzi, że mamy do czynienia jedynie z jednostkowymi wypaczeniami, które nie upoważniają do krytyki Kościoła. Arcybiskup Jędraszewski idzie dalej - sądzi, że ofiary też są winne bo prowokują biednych księży, którzy w swej bezbrzeżnej dobroci ulegają podszeptom diabła, a potem muszą znosić upokorzenia i cierpienie, więc to im należy się miłosierdzie.

Jeszcze nie nadchodzi dla kościoła, jak, chce tego prof. Jan Hartman, czas kary będącej rezultatem słusznego gniewu i wyzwolenia narodu. Na razie, to tylko burza w szklance wody. Nie będzie żadnych konkretnych decyzji dotyczących zbrodniarzy i ich protektorów. Nie mówiąc już o systemowych reformach strukturalnych, jakichkolwiek zmianach, np. zniesieniu celibatu, wyprowadzeniu religii ze szkół czy choćby zakazu spowiedzi nieletnich. Tym, którzy naiwnie pokładają nadzieję w papieżu Franciszku, którego prof. Tadeusz Bartoś bardzo trafnie uważa za wyjątkowo sprawnego marketingowca, przypominam, że nie tak dawno przywrócił on do kapłaństwa kilkunastu księży molestujących dzieci, których jego poprzednik Benedykt XVI usunął z kościoła. Ostatnio, w przypływie szczerości wyznał też, że jest już zmęczony tymi ludźmi, którzy dokonują niesprawiedliwych oskarżeń.

A co do Watykanu. Frédéric Martel, autor książki „Sodoma” uważa, podając skrupulatnie udokumentowane przykłady, że homoseksualna wspólnota w Watykanie należy do największych na świecie. „Kultura tajemnicy niezbędna by zachować milczenie na temat obecności homoseksualizmu w kościele pozwala na ukrywanie nadużyć seksualnych i korzystania z jego systemu ochrony. Szantaże i molestowanie nabrały tutaj systemowego charakteru. Trzeba być wyjątkowo naiwnym, żeby mieć jakiekolwiek złudzenia, że ta instytucja jest zdolna do jakiejkolwiek reformy zmierzającej do ścigania nadużyć seksualnych w jej szeregach”.

Statystyki są jednak nieubłagane. Według wiarygodnych źródeł, pedofilów wśród księży we wszystkich krajach szacuje się podobnie, na jakieś 7 do 10% (KK, ustami papieża Franciszka, twierdził w 2014 roku, że tylko 2%). Wliczając w to również tych dewiantów, którzy molestując dzieci, traktują je jako obiekt zastępczy. I nie ma najmniejszego powodu żeby w Polsce było inaczej. Jest to jednak jedyna instytucja, która mimo licznych skandali, nadal skutecznie tuszuje przestępstwa i ukrywa zbrodniarzy. Dlaczego? Kościół, wbrew znanym faktom dotyczącym negatywnej roli jaką odegrał w polskiej historii, zwłaszcza w czasie zaborów i II wojny światowej, utożsamiany jest przez polską prawicę z obroną i krzewieniem polskości. W państwie policyjnym, jakim Polska staje się dzisiaj, jest jednym z ważnych filarów władzy, wpływową, świadomą swojej potęgi instytucją kanalizującą niezadowolenie i nieposłuszeństwo poddanych i wpływającą na ich polityczne wybory.

Państwo nie opuści naszego, tak zasłużonego Kościoła Katolickiego w potrzebie. Teraz pewnie pokaże się kilka filmów w telewizji rządowej i Polsacie o fantastycznych altruistycznych księżach i radosnych zakonnicach. Może jakiś „dokument” o Matce Teresie, bo kto w Polsce poza nielicznymi, którym i tak nikt nie wierzy, zdaje sobie sprawę z jej bezdusznego traktowania chorych, okrucieństwa wobec bezbronnych kobiet czy handlu żywym towarem. Tak czy owak zegar tyka. Polski KK to bomba z opóźnionym zapłonem, która wcześniej czy później wybuchnie. Ale zanim to się stanie, pochłonie jeszcze wiele ofiar.

A PÓKI CO, TO PAMIĘTAJCIE! KTO PODNOSI RĘKĘ NA KOŚCIÓŁ…

________________________________________________________________________________________________________

28 kwietnia Pszczyna

FORTUNA HOCHBERGÓW

Śląsk to miejsce, które od wieków było na przemian domem Polaków, Czechów i Niemców. Wszyscy uważali je za swoją wyłączną własność i nie wahali się eksterminować obcych, bądź też brutalnie ich sobie podporządkowywać. Odpowiedzią na te egoistyczne narodowe nacjonalizmy, których konsekwencją były nieustające krwawe wojny, miała być Unia Europejska, rozumiana jako coś więcej niż wspólnota interesów gospodarczych. 

Unia Europejska to system uniwersalnych humanistycznych wartości, których podstawą jest poszanowanie praw podstawowych wszystkich jej obywateli, nie wyłączając  nikogo kto należy do mniejszości. Właśnie dlatego, że nie akceptuję infantylnych nacjonalizmów, źródła irracjonalnej nienawiści, jestem kosmopolitą. 

Nacjonalizm zawsze stygmatyzuje, dzieli nas na swoich i obcych. Znajomość własnej niewyretuszowanej historii jest szansą na wyzwolenie z obsesyjnych resentymentów, szansą na pozbycie się tej nieznośnej obcości, która nieuchronnie prowadzi do przemocy. Skomplikowana historia Śląska może i powinna uczyć nas wszystkich tolerancji. Karol Modzelewski wypowiedział kiedyś myśl, która wydaje mi się bardzo mądra. „Historia to rodzaj zawierania bliskiej znajomości z ludźmi, zbiorowościami, których już dawno nie ma, a w których ja szukam czegoś, co pozwala mi się z nimi porozumieć”.

Historia rodziny Hochbergów to jednocześnie fascynująca historia Dolnego i Górnego Śląska. Są one praktycznie nierozerwalne od XIII do prawie połowy dwudziestego wieku, kiedy to znacjonalizowano majątki w Książu i w Pszczynie (najpierw przez III Rzeszę potem przez władzę ludową). W czasach największej świetności była to trzecia fortuna w Prusach, a w Europie co najmniej siódma. Bajecznie bogata Daisy, która w prezencie ślubnym otrzymała prawie siedmiometrowy naszyjnik z pereł wart grubo ponad trzy miliony marek, spokrewniona była ze wszystkimi możnymi rodami tamtych czasów panującymi w Europie. Jej krewnym był także Winston Churchill.

Fortuna Hochbergów to liczne majątki ziemskie, uzdrowisko Szczawno Zdrój, Palmiarnia w Lubiechowie, liczne kopalnie i fabryki, cementownie, tartaki, elektrownie i kamieniołomy na Dolnym i Górnym Śląsku. Oczkiem w głowie Henryka XI był ponoć Browar Książęcy w Tychach, którego „Tyskie” pito w całej Europie. Do Hochbergów należał nie tylko imponujący wielkością zamek w Książu i luksusowy pałac w Pszczynie, ale też liczne rezydencje w Europie, nie licząc drobnicy, w postaci śląskich domków myśliwskich czy Bażantarni.

Życie w luksusie nie było takie proste i łatwe jak się nam wydaje. Nawet jeśli służba zamkowa liczyła ponad 500 osób. Nikt się w uciechach nie oszczędzał. To nie tylko codziennie świeże kwiaty na książęcych stołach, to także obfite obiady, bankiety i wystawne bale, polowania na żubry i bażanty, wyścigi konne, turnieje tenisowe, podróże dookoła świata, szaleństwa w kasynach na Riwierze no i romanse, którym nierzadko towarzyszyły skandale (zwłaszcza jeśli pełna hiszpańskiego temperamentu macocha bywa młodsza od pasierba).

Daisy, jak większość panien z wyższych sfer, nie odebrała zbyt gruntownego wykształcenia. Gramatyka i ortografia nigdy nie były jej mocną stroną. Jednak była postacią nietuzinkową i obrotną. Pisane przez nią pamiętniki jeszcze za jej życia rozsławiły ją na całym świecie. Podobno miała piękny głos i kilkakrotnie udało jej się, mimo sprzeciwu męża, który uważał, że to wysoce niestosowne, wystąpić na koncertach charytatywnych. Uchodziła w tamtych czasach za wyjątkową piękność. Miała figurę dzisiejszej modelki. Niebieskooka blondynka, ponad 180 cm wzrostu i 55 centymetrów w talii (pewnie w gorsecie).

Życie zawdzięczają jej tysiące mieszkańców Dolnego Śląska. To dzięki niej powstał nowoczesny system wodociągowo-kanalizacyjny Wałbrzycha. Dzięki jej zabiegom oczyszczono też trującą rzekę Pełcznicę, dziesiątkującą mieszkańców zapadających na cholerę, tyfus i inne świństwa. Podczas wojny pracowała jako siostra Czerwonego Krzyża, za co otrzymała order od austriackiego arcyksięcia. Było to zajęcie bardzo modne wśród arystokratek. Żartowano sobie, że chwilami tych „pielęgniarek błękitnej krwi” było więcej niż pacjentów.

Mężowi Daisy, Henrykowi XV, marzyło się królowanie Polsce lub choćby władanie przez rodzinę Hochbergów królestwem utworzonym z Górnego i Dolnego Śląska. Jego dwaj synowie, Henryk XVII i Aieksander, w czasie drugiej wojny światowej walczyli po stronie aliantów. Aleksander zwany Lexelem walczył m. in. w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, współpracował też z generałem Sikorskim. 

Trzeci syn Daisy książę Bolko zmarł jeszcze w 1936 roku, aresztowany przez Gestapo, po kilkumiesięcznym pobycie w więzieniu. Dwa lata przed wojną zmarł w Paryżu Henryk XV. Daisy, cierpiąca na stwardnienie rozsiane, zmarła w Wałbrzychu w 1943 roku, dzień po swoich osiemdziesiątych urodzinach.

Związek rodziny Hochbergów z Polską to dzisiaj już raczej rozdział zamknięty.

________________________________________________________________________________________________________

18 lutego 2019 

Pałac Wiechlice, Szprotawa, 

województwo lubuskie 

TRZYNASTKA Z NIESPODZIANKAMI  (14.02-16.02.2019)

Z okazji trzynastej rocznicy ślubu wybraliśmy się we dwoje w walentynkowy weekend do Pałacu w Wiechlicach. Pogoda wymarzona. Czyste niebo, słońce, temperatura dwucyfrowa. Wygodny i stosunkowo szybki dojazd z Wrocławia. Byliśmy tu po raz pierwszy. Bezsprzecznie, najmocniejszym atutem tego hotelu jest smaczne i zróżnicowane jedzonko. Nie oszczędzaliśmy się. Mizianie w SPA jest też tutaj całkiem całkiem.

Pałac malutki ale z zewnątrz wygląda urokliwie. Poza tym urzeka wystrój basenu. Kręgielnia też da się lubić. Jeszcze nie wszystkie zabudowania wokół Pałacu są zrekonstruowane, gdzieniegdzie straszą ruiny i remontowy bałagan, ale poza tym zielone otoczenie pałacu, w tym winnica i pole golfowe to bardzo przyjazne miejsce nie tylko na długie spacery. Latem można tu opalać się na piaszczystej plaży nad niewielkim stawem z wysepką, który o tej porze roku był skuty lodem. Otoczenie pałacowe to duży plus.

Nie wiem jak wygląda wystrój apartamentów w Pałacu, zakwaterowano nas w oficynie, ale pałacowy hol, restauracja i oficyna, delikatnie mówiąc, nie wyglądają gustownie. Istny Horror Vacui. Wszędzie podłogi usłane, jeden przy drugim, staroświeckimi dywanami. Ściany w pałacowym holu i czterech pomieszczeniach restauracyjnych od sufitu ciasno upstrzone, głównie postimpresionistycznymi obrazkami, zielnikami czy zdjęciami celebrytów, którzy odwiedzili hotel. Przydałby się tutaj dobry architekt wnętrz. Oj przydałby się.

Szkoda, że nie wzięliśmy pokoju w Pałacu. Podobno jest tam nieco wyższy standard. Wnętrza w oficynie zagracone są od sasa do lasa starymi meblami. Robią wrażenie raczej przaśne. Łazienki są zimne i zgrzebne, z ciasnymi kabinami prysznicowymi na dodatek. Ale wystrój wnętrz to jak wiemy - rzecz gustu. Na usprawiedliwienie mogę jedynie dodać, że brak dostatecznej ilości wieszaków na ręczniki i szlafroki to w polskich hotelach raczej norma.

Wszędzie obsługa bardzo miła, chociaż z kompetencją bywało różnie. Jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach. To, że w restauracji podano mi inną whisky niż tą, którą zamówiłem to błahostka. Whisky jak whisky, kto by się tam przejmował. To, że na dzień dobry nie działał pilot telewizora, a pokój był sprzątany po łebkach to może też detal, ale tych drobiazgów było niestety trochę za dużo jak na walentynkowy pakiet w czterogwiazdkowym hotelu.

W basenie zepsute hydromasaże. Po urządzeniu do dezynfekcji stóp zostało tylko wspomnienie w postaci tabliczki. W zimnym pomieszczeniu z trzema saunami, działała tylko jedna. Słabiutkie Wi-Fi. A na deser awaria podgrzewania wody. Poranny prysznic w lodowatej wodzie - zapewniam, że nie był zbyt romantyczny. 

Jeśli więc ktoś z Państwa wybiera się w tamte strony to proponuję zamieszkać w pałacowym apartamencie, a oficynę omijać szerokim łukiem i mieć nadzieję, że będzie mniej niespodzianek.

PS Gdybym był przesądny powiedziałbym, że to wszystko przez tą trzynastkę.

________________________________________________________________________________________________________

10 listopada 2018 Wrocław

ROZMOWA O TAKICH CO KRADNĄ DEMOKRACJĘ

Jeśli wierzyć sondażom, jest nas podobno ponad siedemdziesiąt procent. Tych, którym leży na sercu przyszłość liberalnej demokracji w Polsce. Tych, których niepokoją alarmujące głosy intelektualistów i uznanych autorytetów naukowych płynące z kraju i ze świata. Mówi się o białym nacjonalizmie spuszczonym ze smyczy, o łamaniu konstytucji, staczaniu się w otchłań autokratyzmu. Ostatnio Polska zaliczyła potężny spadek w międzynarodowej ocenie jakości demokracji aż o 20%. Ciekawe, że według sondaży prawie połowa Polaków ma też świadomość, że nasz kraj zmierza konsekwentnie do rządów autorytarnych.

Jednocześnie sondaże poparcia partii i polityków, wbrew kasandrycznym przepowiedniom, zdają się nie potwierdzać tych niepokojów. Partie akceptujące obecne zmiany ustrojowe (PIS, Kukiz’15) cieszą się dość stabilnym wysokim poparciem większości badanych. Prawdopodobnie za cenę krótkoterminowej poprawy osobistej sytuacji materialnej godzimy się na ograniczanie obywatelskich praw i wolności. Zdrowy rozsądek podpowiada, że jest to cena zbyt wysoka. Niestety, nie jest to jedyna przyczyna radykalizmu i zawrotnego tempa odwrotu od demokracji. Nie bez znaczenia jest tutaj ponura rola polskiego kościoła katolickiego zblatowanego nie tylko z obecną władzą.

Warto więc posłuchać (poczytać) co o tym wszystkim myślą, jak ich nazywa dziennikarz Jacek Żakowski, certyfikowane umysły (np. prof. Marcin Matczak). Ekspertem w tej dziedzinie jest z pewnością prawnik konstytucjonalista i politolog Bartłomiej Nowotarski, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Autor książek: „Erozja młodych demokracji Odpowiedzialność władzy” oraz "Jak budować a jak burzyć demokracje. Studia nad konsolidacją nowych demokracji w XX i XXI wieku". Wnikliwych refleksji nad demokracją nigdy dość. Zwłaszcza w społeczeństwie tak bardzo obciążonym autokratycznym dziedzictwem. Dzisiaj podzielonym na dwa sorty.

Zgadzam się z profesorem Nowotarskim, że jedyną rzeczywistą alternatywą dla demokracji liberalnej jest tyrania władzy, czyli autorytaryzm. Dzisiaj wprowadzany w białych rękawiczkach w wielu młodych niedojrzałych demokracjach (do których zaliczało się także Polskę). Instalowany przez demokratycznie wybraną władzę metodą powolnego gotowania żaby, czyli stwarzania pozorów „pogłębiania” demokracji. Tą niebezpieczną iluzję demokratycznych reform wywołuje m.in. fakt, że przejmując pełną kontrolę „z batem w ręce” nad władzą ustawodawczą i sądowniczą i manipulując informacją, a raczej dezinformując społeczeństwo - władza wykonawcza nadal jeszcze zachowuje uczciwe wybory.

Karol Modzelewski nazywa takie państwo dobitnie - państwem policyjnym. Doskonale wie o czym mówi, bo metody autorytarnego sprawowania władzy ma wygarbowane na własnej skórze. Wyszukane słowo autorytaryzm brzmi bardziej niewinne, wręcz akademicko. Może sugerować, że w przeciwieństwie do demokracji parlamentarnej jest to całkiem racjonalny wariant efektywnej struktury państwowej. Rzekomo państwo jest bardziej sprawnie i sprawiedliwie zarządzane. To koronny argument zwolenników silnej ręki, którzy lubią się powoływać na autorytarne systemy sprawnego zarządzania w przedsiębiorstwach i korporacjach. Nawiasem mówiąc, ostatnio bezkrytycznie implementowane do polskiego szkolnictwa wyższego.

Rzeczywistość jednak tego nie potwierdza. W państwie autorytarnym, które lekceważy prawa człowieka nikt nie może czuć się bezpiecznie, bo jego los zależy od kaprysów władzy. Nieograniczona i niekontrolowana władza deprawuje siebie i demoralizuje społeczeństwo. W polskiej rzeczywistości, w której daleko nam jeszcze do twardej autokracji obserwujemy powszechne lekceważenie prawa i organizacyjny chaos, którego konsekwencje w przyszłości mogą być nieobliczalne. Znów zaczynamy odczuwać „nieznośną lekkość bytu”. Nie bez powodu w PRL-u Polska uchodziła za najbardziej wesoły barak w socjalistycznym obozie.

Współcześni dyktatorzy wyciągnęli wnioski z historii. Nauczyli się nie stosować brutalnych metod wobec swoich oponentów, takich jak zabijanie czy aresztowanie, Dzisiaj to zbyt wiele kosztuje, zwłaszcza w opinii międzynarodowej i współpracy gospodarczej. Stosuje się więc wobec nich punktowo miękkie represje, uporczywe nękanie i inne szykany powodujące efekt mrożący. W ten sposób wymusza się posłuszeństwo i utrwala paraliżujące poczucie braku wpływu na los swojego kraju i społeczeństwa, co w konsekwencji musi prowadzić do wewnętrznej emigracji i ostatecznie - rozpadu społeczeństwa obywatelskiego.

Ukryty wirus autorytaryzmu, jak zaleczona opryszczka, drzemie w każdym organizmie, każdym państwie, każdym społeczeństwie. Wyzwala go pazerność na majątek, ale częściej nieposkromiona pokusa władzy, przy braku demokratycznych mechanizmów kontroli i równowagi ograniczających ją (tzw. checks and balances). Ten wirus atakuje nas wszystkich tym łatwiej im mniej jest rzetelnej edukacji, pozwalającej na samodzielne myślenie i wyciąganie prawidłowych wniosków z własnej historii, im mniej jest obywatelskiej świadomości budzącej poczucie wspólnoty i potrzebę aktywnego kształtowania przyjaznego otoczenia.

Ostatnio pan Andrzej Duda w kampanii wyborczej do samorządu raczył życzyć Polsce aby rozwijała się „ambitnie i pięknie jak II RP”. Pewnie, co mnie nie dziwi, nie zdaje sobie sprawy, z tego że nasz kraj należał wówczas do najbiedniejszych w Europie, o czym przypomina OKO.press. Jednak powinien wiedzieć, że (zwłaszcza po śmierci marszałka) II RP otwarcie flirtowała z faszyzmem. Nie jest to żadną tajemnicą. Aktywnie działały wówczas, nierzadko za pomocą kastetów i pałek nabitych żyletkami, między innymi: Związek Faszystów, Rycerze Orła Białego, Stronnictwo Faszystów, OWP, ONR, po rozłamie ONR-ABC, Ruch Narodowo-Radykalny Falanga i Narodowa Organizacja Radykalna.

Noblista Paul Krugman na łamach „New York Timesa” napisał: "Tuż po upadku Muru Berlińskiego mój przyjaciel – ekspert od stosunków międzynarodowych – zażartował: 

'Teraz, skoro Europa Wschodnia wreszcie jest wolna od obcej jej ideologii komunizmu, może powrócić na swoją prawdziwie historyczną ścieżkę – faszyzmu'. 

Nawet w tym czasie był to gruby żart, a dziś, w 2018 r., w ogóle przestaje być dowcipem”

Obawiam się, że już wkrótce, czyli jedenastego listopada będziemy znów gorączkowo zadawać sobie retoryczne pytanie - dokąd nasz kraj zmierza? Czy konsekwentnie (świadomie lub nie) kroczy w kierunku, jak trafnie ostrzega prof. Bartłomiej Nowotarski - uzurpatorskiego państwa bezprawia, gdzie mówiąc eufemistycznie: „DLA PRZYJACIÓŁ WSZYSTKO, DLA PRZECIWNIKÓW PRAWO” (prezydent Ekwadoru)? Bo jeśli tak to wcześniej czy później POLEXIT jest nieunikniony. 

I znów obudzimy się wszyscy, jak to już drzewiej bywało, z ręką w nocniku.

________________________________________________________________________________________________________

20 sierpnia 2018  Kluczbork 

ZAPROSZENIE NA FINISAŻ

W niedzielę 26 sierpnia o godzinie 12:00 w galerii Muzeum Dzierżona w Kluczborku odbędzie się finisaż wystawy malarstwa zatytułowanej "Malachitowe Muchy", na który wszystkich Państwa serdecznie zapraszam. Wystawa trwa już od początku lipca i zakończy się w najbliższą niedzielę. Prezentuję na niej ponad trzydzieści, w większości wielkoformatowych obrazów, które powstały w ostatnich latach. Uczestnicy spotkania będą mogli wylosować jeden z moich obrazów, który nie jest prezentowany na wystawie.

Od piętnastego roku życia mieszkam we Wrocławiu, szmat czasu, ale urodziłem się w małym miasteczku, dwudziestopięciotysięcznym Kluczborku, który przez większość Polaków znany jest z zabawnej sceny w filmie "Rejs". W Kluczborku spędziłem pierwsze siedem lat życia. Dlatego to miejsce jest dla mnie szczególne. Nie tylko budzi we mnie nostalgię, ale ma jakąś niewytłumaczalną magiczną moc Króliczej Nory, która coraz częściej wabi mnie, jak Alicję w krainie czarów, by wskoczyć w nią głową w dół. Dlatego też prezentacja mojego malarstwa w Kluczborku jest dla mnie tak wyjątkowa.

Nie wiem dlaczego zaraziłem się malarstwem i nie pamiętam kiedy połknąłem tego bakcyla. Wiem tylko jedno, że jak głęboko sięgam pamięcią zawsze towarzyszyły mi w dzieciństwie, jak u większości dzieciaków, kredki i akwarele. Pewnie w jakimś stopniu zawdzięczam to rodzicom, którzy nigdy nie kryli dumy z tej mojej dziecięcej pasji. Tylko mama od czasu do czasu żartowała sobie, że powinienem zacząć odkładać skórki od chleba, bo z malarstwa nie da się żyć. I w końcu muchy mnie zjedzą.

Pewnie o mojej zawodowej przyszłości zdecydował przypadek. Może właśnie to - wspomnienie pięciolatka, które należy do najbardziej sugestywnych wspomnień z Kluczborka. Wiąże się ono z muchami żerującymi na śmietniku, których mieniące się w słońcu barwy zahipnotyzowały mnie do tego stopnia, że nie czułem nawet smrodu rozkładających się w upale odpadków, wylewających się z kubłów na śmieci. Te sprzeczne uczucia: zachwyt nad opalizującymi barwami, zmieszany z odpychającym uczuciem wstrętu i nieznośnie nieosiągalnym pragnieniem posiadania, wyrył się głęboko w mojej pamięci.

Malarstwo pozwala na utrwalenie tej nieuchwytnej zmysłowej ulotności, którą można zatrzymać jedynie na chwilę pod powiekami. Dopiero po latach uświadomiłem sobie, że tamto doświadczenie pięciolatka mogło być tym momentem, który wyzwolił we mnie to moje nienasycenie kolorem. W takim razie, bliższe i dalsze konsekwencje (liceum plastyczne i studia w ASP oraz ścieżka zawodowa),  jak reakcja łańcuchowa, byłyby całkiem oczywiste. Czasem bywa i tak, że niektóre nasze dziecięce marzenia szczęśliwie się spełniają.

________________________________________________________________________________________________________

12 sierpnia 2018 Wałbrzych

PALMIARNIA KSIĘŻNEJ DAISY  (27.07.2018)

Architektura urokliwej palmiarni księżnej Daisy, unikatowego obiektu zbudowanego na początku dwudziestego wieku za astronomiczną kasę siedmiu milionów marek w złocie, którego ściany wyłożono zastygłą lawą z sycylijskiego wulkanu Etna, to powinien być najmocniejszy atut tego wyjątkowego miejsca.

Jednak dzisiaj palmiarnia przypomina niszczejące i pękające w szwach więzienie dla egzotycznych roślin. Na każdym kroku widać, że zarządzają tym miejscem wykwalifikowani ogrodnicy pozbawieni choćby cienia zmysłu estetycznego. Jakością ekspozycji, jej wyrafinowaną estetyką i oczekiwaniami odwiedzających palmiarnię, nikt tutaj nie zawraca sobie głowy.

Nie tylko nie cieszą nas monstrualne kaktusy i ponadstuletnie drzewa, które robią niepokojące wrażenie jakby rozsadzały ściany i zalane rdzą szklane dachy, ale i smucą wypielęgnowane drzewka bonsai stłoczone w ciasnej przestrzeni przypominającej obskurny magazyn sklepowy pod tandetnym plastikowym namiotem. Wszystko tutaj, łącznie z kawiarnią i klatką z pawiami, przypomina zgrzebny PRL.

To miejsce nie powinno być wyłącznie jednym z wielu dzisiaj hodowlanych laboratoriów bezmyślnie stłoczonej roślinności. Kiedyś ta aranżacja przestrzeni została stworzona po to aby cieszyć oczy swoim niepowtarzalnym baśniowym urokiem, dawać chwile wytchnienia i kontemplacji, zaspokajać nasze intymne duchowe potrzeby.

To nie musi być skansen. W miarę potrzeby palmiarnię można rozbudowywać, unowocześniać nie zapominając o jej pierwotnej funkcji, o szacunku dla naszych bardziej wysublimowanych estetycznych potrzeb. Obawiam się, że gdyby Daisy mogła tutaj zajrzeć, pewnie złapałaby się za głowę i nie miałaby ochoty więcej do tego miejsca wracać.

________________________________________________________________________________________________________

25 czerwca 2018  Wrocław

GORZKI SMAK MAGDALENKI 

Wspomnienia nieustających reform w polskiej edukacji towarzyszą mi od wczesnego dzieciństwa. Moi rodzice byli nauczycielami i ja poszedłem w ich ślady. Wiem, wiem, zmiany są konieczne, bo rzeczywistość wokół nas się zmienia i wymagania rosną. Reformy mają głęboki sens cywilizacyjny, ale to takie proste: żeby były skuteczne muszą być starannie przemyślane i w tej dziedzinie powinny mieć charakter ewolucyjny. To co najgorsze w tym ustawicznym dążeniu do zmian edukacyjnych, to wzmożenie rewolucyjne. Zawsze jest bezdusznie instrumentalne i dlatego destrukcyjne. Zawsze też przynosi niepotrzebne ofiary.

Niestety, moje osobiste doświadczenie, po 1989 roku, kiedy to nastąpiło gwałtowne przyspieszenie zmian edukacyjnych w Polsce, podpowiada mi, że te reformy wywołują częściej złe (czasem na długie lata nieodwracalne) niż dobre skutki. Kolejni ambitni „reformatorzy” przypominają uczniów czarnoksiężnika eksperymentujących na żywym organizmie. Za każdym razem próbują wywalić wszystko do góry nogami.

 Nie jestem pewien czy zdają sobie sprawę - po co i dla kogo to robią. Myślę, że w poczuciu własnej nieomylności, nie zaprzątają sobie tym głowy. Nie liczą się z rozsądkiem i tradycją. Nie mają szacunku dla doświadczeń ludzi, którzy edukacji poświęcili całe swoje życie, i przede wszystkich dla tych najsłabszych (uczniów i studentów), którzy ponoszą konsekwencje ich ideologicznych zapędów.

Może dlatego wszelkie zmiany w szkolnictwie są dla mnie synonimem czegoś nietrwałego, niestabilnego i przemijającego. Kiedy słyszę o reformach marzy mi się doświadczenie Prousta z magdalenką zanurzoną w herbacie. Ten zapamiętany smak z dzieciństwa był tak sugestywny, że wywołał u dojrzałego pisarza żywe wspomnienia odległej przeszłości. To kruche francuskie ciastko w kształcie muszelki jest dla mnie symbolem czegoś trwałego i nieprzemijającego, dającego poczucie sensu naszemu istnieniu.

Myślę o tym czytając najnowszy, obszerny jak dzieło Marcela Prousta, na 471 artykułów, elaborat, dumnie, żeby nie powiedzieć buńczucznie, nazwany Konstytucją Dla Nauki, a potocznie zwany ustawą Gowina. To dzieło miało być tak doskonałe, zdaniem autorów, że inne narody powinny uczyć się od nas jak wszelakie reformy przygotowywać i wdrażać w życie. Ze względu na wzorcowy proces konsultacyjny, długi namysł z udziałem całego środowiska no i właściwą ścieżkę legislacyjną. Poprzedzono je licznymi konferencjami, no i ankietą badawczą.

To nie żart. Takie entuzjastyczne opinie można przeczytać na stronie twórców ustawy i usłyszeć w ich publicznych wystąpieniach. Obawiam się, że autorzy nie są w stanie pojąć, jak to możliwe, że ich praca po publikacji projektu wywołała tak gwałtowny sprzeciw środowiska akademickiego w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Warszawie, Szczecinie, Wrocławiu, Poznaniu, Rzeszowie i Łodzi i wyzwoliła lawinę poprawek (jakieś 150) w trakcie uchwalania tej głęboko przemyślanej i rzetelnie wynegocjowanej ze środowiskiem akademickim ustawy.

Nawiasem mówiąc, ze względu na walory poznawcze tej ankiety badawczej i jej profesjonalizm, profesor nauk humanistycznych Uniwersytetu Łódzkiego Bogusław Śliwerski nazwał ją „kiczem diagnostyczno-prognostycznym”. Warto przeczytać jego opinię. Jest dostępna w internecie. A te konsultacje ze środowiskiem to mistyfikacja. Tak, owszem, były. Tylko, że brali w nich udział bezpośrednio zainteresowani, czyli rektorzy i prorektorzy, którzy na nowej ustawie zyskali. Tych, którzy mieli odmienne poglądy i propozycje po prostu zlekceważono.

Ustawę przygotował, wyłoniony drogą konkursu, prywatny instytut im. ALLERHANDA z Krakowa z dr hab. Arkadiuszem Radwanem na czele. Z tego co mi wiadomo ten zespół prawników nie miał żadnych wcześniejszych doświadczeń związanych z publiczną edukacją w akademickim wymiarze, a z biznesem i owszem. Takie pojęcia jak samorządność czy demokracja są mu raczej obce. Liczy się centralizacja, hierarchizacja, konkurencja, sprawozdawczość i kategoryzacja.

O mankamentach obecnie obowiązującej ustawy mówi się od dawna. Reforma Kudryckiej zmuszająca uczelnie do bezrozumnego zwiększania naboru studentów drastycznie obniżyła poziom nauczania. Jednocześnie przepełnione wydziały zamieniły się w udzielne księstwa, przysłowiowe „wieże z kości słoniowej”. Spowodowało to np. w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu (mojej macierzystej uczelni) duplikowanie przedmiotów i pracowni zamiast wcześniejszej wzajemnej wymiany usług pomiędzy wydziałami.

Przepełnienie pracowni uczelnianych można było, co też się stało, naprawić zwykłym ministerialnym rozporządzeniem, ograniczającym ilość studentów, za którymi szły do uczelni pieniądze (obecnie do trzynastu na jednego nauczyciela akademickiego pracującego na wydziale). Nowa ustawa odbierając wydziałom jakiekolwiek kompetencje wymusza  na nich w celach kategoryzacyjnych konsolidację w ramach dziedzin naukowych i artystycznych. Jeśli pozostaną, mogą być jedynie ciałami doradczymi dziekana, który jest od nich dzisiaj całkowicie niezależny, bo powołuje go wyłącznie rektor.

Zgodnie z nową klasyfikacją dziedzin oraz dyscyplin naukowych i artystycznych, nasza uczelnia będzie miała jedną dziedzinę (sztuka) i tylko jedną dyscyplinę: sztuki plastyczne, więc oddzielne wydziały tracą rację bytu i mogą ulec likwidacji. Wyłącznie w imię centralizacji władzy, bo od samego mieszania łyżeczką herbata nie będzie słodsza. Zniesienie wydziałów oznacza rozbicie wspólnoty akademickiej. Z ciał kolegialnych z rzeczywistymi uprawnieniami pozostanie zapewne tylko senat. Z kolei zredukowanie uprawnień senatu do roli maszynki przeprowadzającej przewody naukowe - jakości tych przewodów z pewnością nie podniesie.

Twórcy obecnej reformy obiecywali też podniesienie poziomu studiów zaocznych poprzez ich wydłużenie. Wycofali się z tego pomysłu. Są tylko dwa miejsca na świecie gdzie prowadzone są takie studia zaoczne, Polska i Tanzania w Afryce Północnej. Reforma szkół doktoranckich zasługuje na pochwałę (stypendia, urlopy). Co z tego jeśli proponuje się tak zwaną szybką ścieżkę awansu. Wybitny student po trzecim roku może uzyskać stopień doktora, a wybitny doktor tytuł profesora (Artykuły 186.2. i 190.2.). A gdzie dorobek, doświadczenie i dojrzałość?

Co z tego że ustawa 2.0 ma kilka interesujących pomysłów, jeśli stoi w jaskrawej sprzeczności z duchem i podstawowymi zasadami funkcjonowania uniwersytetów, zapisanymi w najważniejszym dokumencie międzynarodowego środowiska naukowego Magna Charta Universitatum z 1988 r.:

• po pierwsze - „Uniwersytet jest instytucją autonomiczną, wokół której koncentruje się życie społeczne, niezależnie od tego, w jaki sposób - ze względu na położenie geograficzne i tradycję historyczną - społeczeństwo jest zorganizowane; uniwersytet - realizując badania naukowe i kształcenie - tworzy, wspiera i upowszechnia kulturę. Aby sprostać potrzebom otaczającego świata, realizowane na uniwersytecie badania naukowe i kształcenie muszą być - pod względem motywów ich realizacji oraz przekazywanych treści - wolne od wszelkich wpływów politycznych i uwarunkowań ekonomicznych”.
  

• po drugie - „Kształcenie i badania naukowe na uniwersytetach muszą stanowić nierozłączną całość, ponieważ tylko w ten sposób nauczanie może nadążać za zmieniającymi się potrzebami i wymaganiami społeczeństwa oraz postępem nauki.”
  

Nie mam najmniejszej wątpliwości, że ustawa Gowina jest niezgodna z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej, która w Art. 70/5 mówi wyraźnie, że „Zapewnia się autonomię szkół wyższych (…)”. Oznacza to, że autonomii uczelni nie wolno z zewnątrz reglamentować a zwłaszcza likwidować na polityczne zamówienie, rozgłaszając wszem i wobec, że się tą autonomię wzmacnia.

Zastanawia mnie jak łatwo i bezkrytycznie wszystkie te konferencje rektorów organizowane przez ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego łyknęły propagandę o zwiększaniu autonomii. 

Obawiam się, że zrobiły to za obietnicę wzmocnienia władzy rektorów w uczelniach. No cóż, władza odurza jak narkotyk. Jednak ich kadencja trwa cztery, góra osiem lat, po których prawdopodobnie nadal będą pracowali w uczelni, ale przestaną już mieć jakikolwiek wpływ na jej funkcjonowanie. No chyba, że nie będą z nią związani i będzie im wszystko jedno co się z nią stanie, albo też liczą, że po zakończeniu kadencji rektora zostaną członkami sławetnej rady uczelnianej, ale przecież gwarancji nie mają żadnej. Jedno jest pewne, do rzeczywistej autonomii uczelni nie przywiązują większej wagi.

Autonomia uczelni zawarta w Magna Charta Universitatum oznacza przecież bezwarunkową niezależność od państwa, oznacza samorządność - suwerenność i niezawisłość w zarządzaniu uczelnią w oparciu o przejrzyste, demokratyczne procedury zawarte w statutach uczelni, które muszą być zgodne z polskim i unijnym prawem. Istotą samorządności, nie tylko w polskiej tradycji, zawsze były są i mam nadzieję będą w przyszłości nadal ciała kolegialne równoważące władzę jednoosobowych organów władzy - dziekanów i rektora.

Jednym z poważniejszych i rzeczywistych problemów z jakimi boryka się nasza polska rzeczywistość, jest feudalna mentalność zhierarchizowanej i zbiurokratyzowanej władzy wywodząca się jeszcze z czasów pańszczyźnianych. Andrzej Leder, autor „Prześnionej rewolucji” te niezdrowe stosunki pomiędzy pracodawcą i pracobiorcą nazywa relacją folwarczną. Ta powszechna przypadłość Polaków będzie w większym niż dotychczas stopniu dotyczyć zcentralizowanych uczelni z nieograniczoną władzą rektora i dziekanów w stosunku do podwładnych. 

Ten nieszczęsny „syndrom rowerzysty”: przed górą płaszczyć się, w dół deptać, po wprowadzeniu ustawy Gowina, w naszej przaśnej rzeczywistości znów ulegnie gwałtownemu wzmocnieniu. Think-tank prawników piszących ustawę zakochany jest w korporacyjnym systemie: up or out (pnij się lub odpadaj), który wilcze obyczaje w stylu biznesowym chce bezkrytycznie zaszczepić uczelniom akademickim (publish or perush).

Zaczęliśmy się dopiero uczyć od bardziej zaawansowanych cywilizacyjnie i kulturowo państw Europy Zachodniej nowoczesnej samorządności, opartej na partnerstwie i wzajemnym poszanowaniu, opartej na dialogu i współpracy wszystkich podmiotów społeczności akademickiej. Bo autonomia dotyczy nie tylko profesorów ale calej społeczności ze studentami włącznie. I właśnie ten zaledwie rozpoczęty proces rodzenia się wspólnoty akademickiej - najnowszy projekt ustawy rujnuje z kretesem. 

Ten proces mozolnego budowania, zaangażowanego we wspólnym dziele, samorządnego środowiska akademickiego nie tylko zostanie zahamowany. To środowisko przekształci się w zatomizowanych własnymi interesami korposzczurów. Czują to intuicyjnie protestujący studenci, bo to ich przede wszystkim dotkną skutki niemądrej reformy. Studenci, w tej feudalnej strukturze zarządzania uczelnią znajdą się na samym dnie.

Wprowadzenie zewnętrznej Rady Uczelni jako jednostki sprawującej rzeczywistą władzę, której decyzje w sposób dyktatorski będzie realizował rektor jest całkowitym zaprzeczeniem wewnętrznej autonomii środowiska akademickiego. Co prawda minister Gowin wycofuje się już rakiem z pomysłów dotyczących składu rady, w której większość mieli stanowić ludzie niezwiązani ze środowiskiem uczelni, mamiąc opinię publiczną o zmianie jej statusu na ciało doradcze rektora (niby poszerzające jego optykę z zewnątrz, w celu skutecznego i mądrego zarządzania), ale nie zmienia to faktu, że to ciało, któremu ustawowo przypisane są bardzo szczegółowe kompetencje kontrolne i sprawcze, de facto nadal pozostaje najważniejszym organem uczelni, który z tylnego siedzenia będzie sterował życiem szkoły; w każdej płaszczyźnie: instytucjonalnej, dydaktyczno-naukowej, a zwłaszcza finansowej.

Jak wiadomo, kto ma pieniądze ten ma władzę. To od rady uczelnianej będzie zależała nie tylko wysokość pensji rektora ale też to na jakie cele rektor przeznaczy pieniądze. Wbrew temu co się opowiada, rektor wcale nie będzie taki autonomiczny. Decyzje dotyczące strategii i finansowania przekładają się na wszystkie pozostałe decyzje, a te należą do kompetencji „super rady nadzorczej” czyli rady uczelnianej. Oczywiście nowa rada uczelniana nie będzie pracowała za darmo. Według prognoz ministerstwa pensje członków rady pochłoną jakieś 600 000 zł rocznie z budżetu uczelni.

Podobno uczelnie będą otrzymywały nie mniejszą niż do tej pory sumę pieniędzy, ale nie będą to już dotacje celowe tylko subwencje. Uczelnie będą teraz samodzielnie dzielić pieniądze na pensje i pozostałe wydatki. Ostatnio minister Gowin wycofał się z szumnie zapowiadanych podwyżek dla nauczycieli akademickich i nauki. Ministerstwo finansów powiedziało nie, a miało to zapobiec emigracji polskich naukowców i zmotywować ich do lepszej pracy, widocznej w międzynarodowych rankingach. Zmiany w przepisach o podatku dochodowym prawdopodobnie spowodują, że profesorowie naukowi i dydaktyczni będą zarabiać miesięcznie nie wiele więcej.

Należy pamiętać, że taka systemowa reforma pochłonie dodatkowe i to niemałe koszty. Żadna nawet najdoskonalsza reforma nie uda się bez znaczącego zwiększenia finansowania. Skoro MNiSW, wbrew wcześniejszym enuncjacjom, nie zamierza dosypać uczelniom pieniędzy, koszty tych szkodliwych zmian prawdopodobnie będzie musiała pokryć uczelnia. A co nam mówią statystyki? Poziom finansowania nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce jest na przedostatnim miejscu w Europie: 0,44 % PKB. Średnia w OECD (grupie 35. wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw, do których od 1996 roku należy Polska) wynosi 2%.

Tak czy owak, w dzień czy w nocy, ustawa zostanie przegłosowana. Trzeba mieć dużo wyobraźni żeby uwierzyć w to, że ta reforma podniesie jakość dydaktyki i nauki. Ale z pewnością wyrządzi w środowisku akademickim wiele złego.

________________________________________________________________________________________________________

5 grudnia 2017 Wrocław

WRATISLAVIA PRO BRATISLAVA/BRATISLAVA PRO WRATISLAVIA

Artykuł opublikowany w czasopiśmie artystycznym ARTLUK.

W maju 2017 r. Vysoka Skola Vytvarnych Umeni w Bratysławie pokazała swoje malarstwo w kilku galeriach wrocławskich. Następnie, w październiku tego samego roku, Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu prezentowała swoje malarstwo w czterech bratysławskich galeriach.

Celem wspólnego przedsięwzięcia była artystyczna i edukacyjna wymiana doświadczeń wyższych uczelni artystycznych Wrocławia i Bratysławy. Przygotowane wystawy były też  próbą prezentacji szerszej publiczności, w możliwie najpełniejszy sposób, aktualnej kondycji malarstwa dwóch środowisk malarzy, ale też uchwycenia ich specyfiki i odrębności na tle sztuki współczesnej. Kuratorami wystaw w Bratysławie byli: Piotr Kielan, Wojtek Pukocz, Marta Borgosz i Marek Jakubek.

W galerii KUNSTHALLE wystawili swoje prace, z nielicznymi wyjątkami, wszyscy artyści malarze zatrudnieni we wrocławskiej ASP. Ekspozycja prezentowała ogół tendencji i zjawisk typowych dla malarstwa współczesnego. Wydaje się też, że była dość obiektywną ilustracją aktualnej kondycji wrocławskich malarzy. Pięknym aneksem do wystawy w KUNSTHALLE była wystawa w galerii Medium VSVU. Zostały tutaj rozwinięte malarskie wątki (np. studyjne), które śladowo wystąpiły na tamtej wystawie. Pojawiły się też nowe media - film video.

Wystawa malarstwa w Palffiho Palace  nawiązywała do odwiecznego, prowokującego do namysłu, egzystencjalnego nurtu w sztuce - zwanego vanitas i była zaproszeniem do wspólnego dialogu z widzem nad zawiłościami ludzkiej natury.

 Skromna wystawa w galerii Instytutu Polskiego w Bratysławie była propozycją wyjątkową. ASP we Wrocławiu zaprosiła kilku artystów malarzy niezwiązanych bezpośrednio z uczelnią do wspólnej prezentacji środowiska wrocławskiego. W wystawie wzięli udział: Urszula Wilk, Eugeniusz Minciel i Lech Twardowski. 

Nie ma wątpliwości, że współczesna praktyka malarska daleko wykracza poza klasyczną definicję tego gatunku. W świadomości malarzy i odbiorców ich twórczości malarstwo nadal pozostaje jedną z podstawowych dyscyplin sztuki współczesnej. Jednak anektując w XX wieku atrybuty innych, również pozaartystycznych dziedzin aktywności człowieka, określanych mianem antysztuki, widać coraz wyraźniej, że utraciło swoją dotychczasową autonomię, a może i odrębną tożsamość.

Proces zmian w sztuce współczesnej zaczął się dość niewinnie - od rewolucji dadaistycznej. Rewolucja konceptualna była jej naturalną konsekwencją. Wreszcie, rozwój technologii  cyfrowych, przypieczętował dzieło spustoszenia w dotychczasowych wyobrażeniach o granicach malarstwa. Dlatego też dzisiaj malarstwo poszukuje wyjątkowo rozpaczliwie definicji własnej tożsamości, odróżniającej je od innych dyscyplin sztuki. I nie ma pewności czy ten cel jeszcze kiedykolwiek osiągnie.

Dzisiejsi „nowocześni” teoretycy sztuki, reprezentujący antykulturowy nurt w sztuce współczesnej, chętnie poddają w wątpliwość sens jakichkolwiek prób definiowania malarstwa współczesnego, jako odrębnej dyscypliny. Dla wielu z nich sztuka współczesna powinna być płynna, wieloznaczna i niedefiniowalna. Z entuzjazmem wychwalają więc nadal postawangardowe eksperymenty formalne daleko wykraczające poza tradycyjne granice malarstwa. Na malarskich konkursach ochoczo nagradzają produkcje video, instalacje i inne społeczno-politycznie zaangażowane „akcje i interwencje”. 

Malarze pozbawieni profesjonalnej i obiektywnej refleksji teoretycznej muszą radzić sobie sami. Dominują malarze, kultywujący utarte konwencje lub dobre rzemiosło w ramach wypracowanych w przeszłości stylów malarskich. Niektórzy spośród nich, korzystając z postmodernistycznej swobody, odeszli w stronę innych tradycyjnych gatunków sztuki. Nieliczni, których nazwałbym malarzami transgresywnymi, nadal eksperymentują w obrębie samego malarstwa. Poszukują nowych rozwiązań formalnych, które aktualizują jego język tak aby przystawał do aktualnej rzeczywistości.

Uważam, że zbyt bierną rolę w tym procesie przewartościowań w dziedzinie malarstwa, odgrywają współczesne akademie, które powinny skupiać wokół siebie najwybitniejszych artystów. Tak było do XIX wieku, kiedy to rozpoczęła się permanentna rewolucja, która w rezultacie doprowadziła do upadku sztuki akademickiej i dyktatury nowoczesności w sztuce. 

W pierwszej połowie XX wieku w wyniku braku kontaktu z rzeczywistością, Akademia nie tylko utraciła swój dotychczasowy status niekwestionowanej wyroczni, ale stała się, w powszechnym mniemaniu, synonimem jałowości i powierzchowności. Musiała więc odreagować, kompulsywnie nadając wszelakim przejawom kultury masowej status sztuki wysokiej. Odtąd już na stałe akademiom towarzyszyć będzie lęk przed etykietą “nowego akademizmu”. 

W konsekwencji przyniosło to skutek odwrotny od zamierzonego. Wahadło odbiło zbyt głęboko w drugą stronę. W XXI wieku, bezkrytycznie akceptując i śmiertelnie poważnie nobilitując każdą nowinkę z pogranicza sztuki, Akademia wtopiła się w kulturę masową i całkowicie utraciła wpływ nie tylko na jej kształtowanie, ile też na eliminowanie z niej zjawisk powierzchownych i bezwartościowych, ze sztuką nie mających nic wspólnego. Jest to, jak się wydaje, o wiele ważniejsze w czasach gdy sztuką może zajmować się każdy, niezależnie od tego czy ma do tego wystarczające predyspozycje lub kwalifikacje, a profesjonalna krytyka sztuki nie funkcjonuje jak należy.

Należałoby więc zadać sobie pytanie: czy istnieją dzisiaj jakieś wyznaczniki, 

charakterystyczne atrybuty, które wskazują na rzeczywistą wyjątkowość i odmienność tej dyscypliny sztuki, pozwalające nadal nazywać ją – malarstwem. Czy też, jak chce Baudrillard, malarstwo jako autonomiczna dyscyplina sztuki już nie istnieje i tylko niektórzy z nas jeszcze o tym nie wiedzą lub nie chcą przyjąć tego do wiadomości. Powtarzają więc zużyte rytuały i powielają stare konwencje. 

Jestem głęboko przekonany, że malarstwo nie tylko nadal żyje ale ma się całkiem dobrze. 

Jest wiecznie niezaspokojoną potrzebą odkrywania tajemnic. Dla wielu - potwierdzeniem sensu twórczej egzystencji. Dla niektórych - poszukiwaniem mitycznego, kuszącego nieśmiertelnością, graala. Uosabia go zawsze ten następny, jeszcze nienamalowany, obraz. Współczesny malarz, bardziej niż kiedykolwiek, przypomina samotnego linoskoczka balansującego na cienkiej linie pomiędzy szacunkiem dla tradycji a jej całkowitym odrzuceniem. Pomiędzy imitacją a bełkotem. 

Dlatego warto rozmawiać nie tylko o kondycji współczesnego malarstwa i statusu artysty-malarza, ale też poważnie  zastanowić się nad bardziej przystającą do wizerunku otaczającego nas świata sztuki definicją malarstwa. Uniwersalną i autonomiczną wobec innych dyscyplin. Definicją która nie wyklucza artystycznych eksperymentów z antysztuką i technologicznego postępu, będącego rezultatem dynamicznego rozwoju nauki i technik cyfrowych. Być może, pozwoliłoby to w sposób bardziej klarowny odsiać ziarno od plew. 

Środowisko wrocławskich malarzy charakteryzuje pełne spektrum wszystkich specyficznych postaw artystycznych obecnych w sztuce współczesnej. Wobec tego interesująca byłaby odpowiedź na pytanie: czy nadal istnieje coś na kształt wrocławskiej szkoły malarstwa? Jeśli tak, to jakie specyficzne cechy posiada na tle innych środowisk? Jakie tendencje w nim obecnie dominują?

Szczególnie trudno jest dostrzec jakieś znaczne i znaczące różnice pomiędzy środowiskami skupionymi wokół artystycznych uczelni. Są to dzisiaj środowiska najbardziej dynamiczne i wyjątkowo kreatywne. Warto więc dokonywać pomiędzy nimi takich analiz porównawczych. Sprzyjają one bowiem świadomości własnej specyficznej tożsamości. Kolejną znakomitą okazją do takich porównań była więc prezentacja na Słowacji malarzy związanych z wrocławską ASP, poprzedzona wizytą we Wrocławiu malarzy związanych ze słowacką VSVU, którym towarzyszyło wspólne wydawnictwo.

________________________________________________________________________________________________________

26 listopada 2017  Wrocław 

BRUNATNY, BIAŁY I CZERWONY

motto:

Blask słońca w czas letni ogrzewa ruń łąk

Jelonek przez cichy las mknie

Lecz stańmy w szeregu, bo huczy grzmot

Jutro należy do mnie

Zieloną gałązkę lipową gnie wiatr

Toń morską ozłaca nasz Ren

Lecz chwały prawdziwej nadejdzie czas

Jutro należy do mnie

Ojczyzno, Ojczyzno daj nam wreszcie znak

Chcą ujrzeć ten znak dzieci Twe

Poranek nadejdzie! Świat będzie nasz!

Jutro należy do mnie

Dzieciątko w kołysce niewinny sen śni

Kwiat pszczółkę w ramiona wziął swe

Lecz wkrótce głos duszy powiedział mi 

Jutro należy do mnie

Wieczorem 11 listopada ujrzałem na ekranie telewizora obrazki z ostatniego marszu, eufemistycznie zwanego „marszem wolności”. Na całej powierzchni ekranu rozlewała się soczysta poziomkowa czerwień. Kamera zbliżyła obraz i zobaczyłem czarne sylwetki sztywno maszerujących postaci z tonącymi w słodkim różu transparentami. Z niedowierzaniem przeczytałem rasistowskie slogany i nagle poczułem się jak ten starszy pan z filmu Kabaret, świadek świergotu chłopaczka w mundurku Hitlerjugend, któremu wtórują wyprężeni na baczność fanatyczni entuzjaści zbrodniczej ideologii. Pompatyczny kicz zmieszany z budzącą wstręt grozą.

Tej nocy nie mogłem zasnąć. Prześladowały mnie rodzinne wspomnienia - koszmarne wyobrażenia: biskupa Kozala uśmierconego zastrzykiem z fenolu; cioci, młodej dziewczyny poddawanej eksperymentom chirurgicznym w innym obozie koncentracyjnym i te zapamiętane w dzieciństwie: babci i mamy uporczywie czekających na powrót wujka Janka, chociaż wiadomo już było kiedy i w którym (jeszcze innym) obozie koncentracyjnym go zamordowano. W Polsce chyba nie ma rodziny, która by nie była okaleczona przez faszystowską ideologię. Od tych mrocznych lat okupacji minęły zaledwie siedemdziesiąt dwa lata. Historia znów niczego nas nie nauczyła.

Chociaż jesteśmy zbiorowością zamieszkałą od wieków w środku Europy, egzystujemy bez wspólnej tożsamości, autentycznej podmiotowości zbiorowej, której źródłem jest świadomość wspólnej historii. Historia każdego narodu ma zawsze jasne i ciemne strony. Przecież nam też tych ciemnych stron, które powinny uczyć pokory, nie brakuje. Od czasów Mickiewicza a zwłaszcza Sienkiewicza nasza historia notorycznie przeradzała się w histeryczne mitologie rozdrapujące rany i sławiące polski geniusz. W czasach utraty państwowości te fałszujące historię zabiegi ku pokrzepieniu serc wydawały się jeszcze, po ludzku, jakoś tam zrozumiałe.

Przepraszam za beserwiserstwo, ale uważam, że w wolnej Polsce, ta permanentnie niedojrzała skłonność naszych rodaków do mitologizowania historii, przybrała formę patologiczną. Nie liczymy się z rzetelnymi badaniami naukowymi. Świadomie lub bezrefleksyjnie lekceważymy albo też zakłamujemy niewygodne fakty historyczne. Historia jest instrumentem konstruowania bieżącej polityki historycznej, która z łatwością zamienia się w brutalną propagandę w partyjnej walce na wyniszczenie. Służy nie tylko politykom do ciosania pałek, którymi się wzajemnie okładają, służy indoktrynacji szkolnej i pozaszkolnej za pomocą środków „masowego rażenia”.

Historia powinna uczyć myślenia. Jeśli więc w końcu uczciwie jej nie przepracujemy, zwłaszcza tych najtrudniejszych, niechlubnych jej fragmentów (np. polskiego antysemityzmu, żołnierzy wyklętych wśród których nie brakowało zbrodniarzy, pazerności i pedofilii w polskim kościele) i bez kompleksów nie nabierzemy do niej dystansu, to nie będziemy mieć żadnych szans na stworzenie autentycznego dobra wspólnego - zdrowego, rozumiejącego świat, społeczeństwa obywatelskiego, nie mówiąc już o niepowtarzalnej szansie zbudowania nowoczesnej wspólnoty narodowej w ramach szerszej wspólnoty europejskiej.

Konsekwencje niewiedzy są przerażające. Nie mam najmniejszej wątpliwości, że w Polsce obecnie budowana jest nowa odmiana „odwiecznego antymodernistycznego” faszyzmu. Polacy jeszcze w to nie wierzą i wszystkie charakterystyczne symptomy i widoczne gołym okiem zagrożenia, po prostu bagatelizują. Z dwóch powodów. Pierwszy to syndrom gotowanej żaby. A drugi? Mylą pojęcie faszyzmu, które narodziło się we Włoszech z niemieckim nazizmem, który był bardziej radykalną, jedyną w swoim rodzaju odmianą faszyzmu, ciągle jeszcze (na szczęście) przez przytłaczającą większość społeczeństwa nieakceptowalną.

Formalnie propagowanie faszyzmu jest w naszym kraju zabronione. Praktycznie ma się całkiem dobrze i rośnie w siłę. Najwyższy więc już czas zawiesić prawo Mike’a Godwina i nie tylko nazywać rzeczy po imieniu, ale protestować, odważnie i bezkompromisowo demaskować zło wskazując je palcem. Faszyzm nigdy nie był jednolitą, koherentną i skodyfikowaną doktryną dyktatury. Racje ma włoski pisarz Umberto Eco, twierdząc, że faszyzm był i jest totalitaryzmem rozmytym, niespójnym, niejednorodnym pełnym sprzeczności kolażem, w specyficznych narodowych odmianach, w różnych krajach asymilującym od prawa do lewa rodzime mity i tradycje.

Dlatego tak łatwo jest jego istnieniu zaprzeczać. Nie dostrzegać bądź udawać że się go nie dostrzega. Oszukiwać siebie i innych. Tak jest wygodniej, tak wydaje się bezpieczniej. Kiedy robi się gorąco ważniejsze są nasze własne cztery litery. Nasza kariera, nasze pieniądze, nasze osobiste szczęście. A rzeczywistość wokół nas sukcesywnie brunatnieje. Lepiej więc uśpić sumienie i oportunistycznie ulegać propagandowej manipulacji. Bezrefleksyjnie podziwiać tzw. marsze wolności. A nawet być dumnym ze swojego „patriotycznego fantazmatu”. Można też tak niewinnie, dla zabawy stroić się przed lustrem w esesmańskie szatki i z dumą publikować fotki na facebook’u.

Gdy rozum śpi budzą się upiory. Bagatelizowanie systematycznego łamania zasad demokracji (na co rzekomo pozwala konstytucja) zachęca do eskalacji bezprawia. Obojętność rozzuchwala i motywuje do coraz to bardziej dotkliwych represji wobec niepokornych. Przykładów takich represji będzie coraz więcej. Potulna autorytarnej władzy machina państwowa z sądownictwem i policją na czele, pracują po nocach nad pozorami praworządności. Stopniowo ogranicza się prawa jednostki i dostęp do rzetelnej informacji. Na naszych oczach rodzi się i krzepnie policyjna dyktatura.

Jarosław Kaczyński, mówiąc o ostatnim marszu wolności, który wstrząsnął światową opinią publiczną, twierdzi, że „rasistowskie hasła to było wystąpienie bardzo niewielkiej, wręcz liczącej mniej niż promil grupy, które rzeczywiście miało niemożliwy do przyjęcia, oburzający charakter”. Mniej niż promil z 60 000 to mniej niż 60 neofaszystów. Czyli jakieś pięćdziesięciu paru szaleńców zdominowało cały pochód wolności i sparaliżowało policję? Kaczyński przyznaje, że widział tegoroczny pochód - więc, jak myślicie, kłamie czy bagatelizuje to co się wydarzyło? Ciekawe też po co spotkał się po 11. listopada z naczelnym rabinem Polski?

Pani Staniszkis, która przez lata była naiwną, bezkrytyczną fanką Jarosława (nadal podziwia jego intelekt) nie ma już najmniejszych złudzeń, że realizuje on totalitarną wizję państwa. Przy czym „totalitaryzm PiS nie oznacza więzień, represji, sankcji itd., ale zmianę społeczeństwa przez państwo” – dodaje. Na razie. To jeszcze nie jest ten level - państwa policyjnego. Na etapie zmiany społeczeństwa przez państwo i kościół jesteśmy już od dawna. Dotyczy to zwłaszcza młodzieży szkolnej, która jest ofiarą systematycznego prania mózgów od 1989 roku. Rezultaty widać gołym okiem.

Zaniedbaliśmy rolę jaką w kształtowaniu pozytywnych postaw powinna odgrywać nowoczesna szkoła. Brakuje przestrzeni do dyskusji uczących racjonalnych postaw wobec historii i tolerancji wobec różnorodności. Lekcje wychowawcze zastąpiła antyintelektualna katecheza. Młodzieżą rządzi irracjonalny lęk, który bierze się z niewiedzy i katolickiej indoktrynacji. W konsekwencji duszami młodych ludzi zawładnęły organizacje skrajnie prawicowe i homofobiczny kościół katolicki, który uczy nienawiści. Ten proces radykalizacji poglądów, budzenia prawicowych postaw ekstremistycznych wśród młodych ludzi uległ ostatnio gwałtownemu przyspieszeniu.

Wszędzie (w Hiszpanii i Portugalii, Francji, Austrii, Estonii i Finlandii, a także Chorwacji, Rumunii, w Polsce, na Węgrzech i Słowacji), w całej Europie i poza nią u podłoża faszyzmu leżał zawsze nacjonalizm, który nieuchronnie przepoczwarzał się w szowinizm. Nacjonalizm i szowinizm nie znoszą demokracji i liberalizmu, pogardzają niezależnie myślącym inteligentem, któremu przeciwstawiają kult mitycznego narodu, państwa i jego wodza, którym jednostka musi się bezapelacyjnie i bezkrytycznie podporządkować.

Ekscesy polskich szowinistów już dawno przestały być incydentalne. Faszyzujące bojówki są obecne w polskich kościołach i na państwowych uroczystościach. Ten polski ksenofobiczny nacjonalizm o silnym zabarwieniu homofobicznym, nie jest już wstydliwie tolerowany, ale cieszy się jawnym uznaniem obecnej władzy. Narodowo-katolicka ideologia jest jej doktryną przewodnią. Obawiam się, że nasz rodzimy agresywny nacjonalizm (ONR, Młodzież Wszechpolska) w połączeniu z nienawistnym resentymentem to mieszanka wybuchowa z opóźnionym zapłonem.

Niechęć wobec elit posądzanych o grupowy egoizm, pogarda dla utalentowanych ludzi sukcesu i wreszcie nieodparte pragnienie zemsty ofiar III RP i pospolitych miernot (po trupach lub choćby w urnach wyborczych) to charakterystyczny lejtmotyw (myśl przewodnia) nie tylko polskiego zjawiska resentymentu. W naszym kraju ten resentyment jest intensywnie podsycany przez zapyziały polski kościół katolicki. Wyalienowany z rzeczywistości i sfrustrowany nowoczesnością, rozgoryczony utratą feudalnej władzy nad owieczkami, na codzień karmi słuchaczy niechęcią, pogardą, nienawiścią i spiskami.

Polskiemu kościołowi nieobce są też pełne szczerego politowania dobrotliwe postawy wyższościowe, będące, jak twierdzi filozof Max Scheler, najwyższą formą resentymentu dojrzałego. Negatywne emocje kleru przeradzają się w litość i współczucie dla „ błądzących odmieńców”. Naturalną konsekwencją tego „szlachetnego współczucia” jest formatowanie nowego chrześcijanina zdolnego do uzdrowienia zgniłego zachodu i mobilizowanie fanatycznych katolików do naiwnej misji naprawiania świata. I właśnie ta odmiana resentymentu jest, moim zdaniem, dla Polaków najbardziej zabójcza.

I jeszcze jedno. Namnożyło się ostatnio sporo prawicowych symetrystów, którzy owszem widzą zagrożenie w brunatnych ruchach ekstremistycznych, ale uważają, że trzeba w Polsce w równym stopniu potępiać ekstremizm lewicowy (chętnie zwany lewackim). Widzą go w ruchach antyfaszystowskich (takich jak Antifa), które odważnie i czynnie przeciwstawiają się propagowaniu poglądów faszystowskich. Dla jakieś wydumanej równowagi. Po to, aby nie pogłębiać podziału, który wzmacnia ekstremistów. Poważni analitycy renesansu faszyzmu na świecie uważają też, że nie powinno się tych ruchów delegalizować, bo ukryte w podziemiu staną się jeszcze groźniejsze.

Może powinniśmy poważnie zastanowić się, gdzie jest ta granica tolerancji dla głoszenia i praktykowania ideologii nawołujących do przemocy. Czy ślepa tolerancja nie oznacza przyzwolenia na zło? Czy nie zachęca do eskalacji realnej agresji? Brak poczucia bezpieczeństwa pod wpływem zagrożeń rzeczywistych lub cynicznie wymyślonych (jak te mikroby Kaczyńskiego, którymi uchodźcy nas rzekomo zarażą, gdy wpuścimy ich do naszego kraju), musi wywoływać w uczącym się demokracji społeczeństwie stany lękowe, których konsekwencją jest zgoda na utratę wolności pod rządami silnej „opiekuńczej” ręki. I tak błędne koło się zamyka.

Taka pobłażliwość, zastępująca uczciwą ocenę i adekwatną reakcję, jest wodą na młyn neofaszystów. A ta ocena i reakcja będą coraz trudniejsze. Jeśli rzetelna edukacja szkolna nie uczy empatii, umiejętności odróżniania dobra od zła, zniszczenie demokracji i przejęcie nieskrępowanej władzy przez autorytarnego dyktatora, który obieca nam sielankę kosztem ubezwłasnowolnienia, jest prędzej czy później nieuniknione. Odzyskanie równowagi pomiędzy poczuciem bezpieczeństwa a wolnością, byłoby szansą na uratowanie w naszym kraju demokracji parlamentarnej.

Obawiam się, że opozycja demokratyczna dzisiaj jeszcze nie zdaje sobie z tego sprawy w dostateczny stopniu, więc szansa na zatrzymanie triumfalnego pochodu barbarzyńców jest jeszcze odległa. Jednak w dalszej perspektywie, trudnej do przewidzenia, demokratyczne przemiany w Polsce są moim zdaniem nieuchronne. Wierzę, że w końcu nauczy nas tego nowoczesna liberalna Europa. Mam tylko taką (pewnie naiwną) nadzieję, że przez to cuchnące bagienko przejdziemy suchą stopą i kiedyś tam dojrzejemy i wreszcie zaczniemy wyciągać racjonalne wnioski z własnej niełatwej historii.

PS

Nie tylko te cechy, które wymieniłem wcześniej, charakteryzują polski faszyzm 2017 roku. Uniwersalny faszyzm doskonale sportretował Umberto Eco w swoim słynnym eseju zatytułowanym Ur-fascismo. Ku przestrodze opisał w nim w czternastu punktach charakterystyczne cechy, które są obecne we wszystkich jego narodowych odmianach. Bez trudu odnajdziemy je również w polskiej przestrzeni.

1.    Kult tradycji. (obskurantyzm, synkretyzm, okultyzm, niechęć do nauki i kultury)

2.   Odrzucenie nowoczesności (irracjonalizm)

3.   Kult działania deprecjonujący refleksję

4.   Uznawanie niezgody i krytyki za zdradę

5.   Lęk przed różnorodnością (rasizm, ksenofobia)

6.   Odwołanie się do frustracji społecznej (schlebianie sfrustrowanej klasie średniej)

7.   Obsesja spiskowa (syndrom oblężonej twierdzy)

8.  Wróg jest zarówno silny, jak i słaby (wróg jest zbyt silny i zbyt słaby jednocześnie,

     górujemy nad nim moralnie)

9.   Pacyfizm to spiskowanie z wrogiem

10. Populistyczny elitaryzm (prawdziwi Polacy są narodem wybranym, pogarda dla

     słabszych)

11.  Kult bohatera, którym może i powinien być każdy

12.  Machismo i militaryzacja (mizoginizm, homofobia)

13. Selektywny populizm (mityczny suweren, któremu należypodporządkować prawa

      jednostki)

14. Nowomowa (ubogie słownictwo, propagandowe manipulowanieznaczeniem słów w celu

      zamaskowania rzeczywistych intencji, jednowartościowoś przekazu)

________________________________________________________________________________________________________

17 sierpnia 2017 

Muzeum im. Jana Dzierżona

Kluczbork

13.08.2017. TAM GDZIE ROSNĄ KASZTANY 

Podróż sentymentalna do Kluczborka

Jestem znów w Kluczborku. Ostatni raz byłem tu zimą, jedenaście lat temu, w styczniu 2006 roku. Nie często tu zaglądam, ale od czasu do czasu coś każe mi tu wracać i pastwić się nad wspomnieniami. "Nowy Strych" to dla mnie zupełnie nowe miejsce. To urocza knajpka w starej kamienicy na kluczborskim rynku, urządzona w stylu lat pięćdziesiątych. Miło tu się odpoczywa. Powoli popijam sobie mojego ulubionego drinka, martini ze sprite’m i świeżym ogórkiem, zanim rozpocznę wędrówkę po starych śmieciach, szukając miejsc zapamiętanych w dzieciństwie. 

To dla mnie miejsce wyjątkowe. Tutaj spędziłem kilka pierwszych lat mojego życia. Podobno zwłaszcza te trzy pierwsze lata mają ogromny, może decydujący wpływ na nasze dorosłe życie. Oczywiście chodzi tu nie tyle o miejsce, ile o jakość naszego dzieciństwa. Od tego czy było szczęśliwe zależy ilość tych bezcennych synaps w naszym mózgu, a od nich z kolei zależą nasze potencjalne zdolności i emocje. Właśnie w tym pełnym tajemnic czasie kształtuje się też lepiej lub gorzej nasza twórcza wyobraźnia.

Pierwsze lata spędzone w Kluczborku postrzegam jak wspomnienie niedokończonej baśni czytanej w dzieciństwie kawałek po kawałku przez moją mamę, rodzeństwo i przeze mnie. Tej lekturze towarzyszy kalejdoskop pocztówkowych fotografii i smutne przeczucie nagle przerwanej przygody. Pewnie wydawało się chłopięciu, że dane mu będzie przeżywać ją razem z najbliższymi w tym samym miejscu i bez końca. Było dużo śmiechu i dużo płaczu ale jakże intensywnie i bez dystansu.

Opuściłem Kluczbork po siedmiu szczęśliwych latach. Pozostali tu moi dziadkowie. I chociaż wracałem do Kluczborka bardzo często podczas świąt i wakacji, nigdy nie pozbyłem się tego przygnębiającego uczucia bezpowrotnej utraty dziecięcej beztroski. Odchorowałem to. Może dlatego bardzo długo uciekałem od dziecięcych wspomnień. Jednak na stare lata ten smuteczek znów mnie dogania i coraz częściej prowokuje do podejrzanie kiczowatego ich idealizowania. Po dłuższej przerwie nadszedł znów czas realnych powrotów. To najlepsze lekarstwo na nostalgię.

Jestem więc w Kluczborku. Odwiedzam stare miejsca. Przyglądam się im nieufnie, z dystansem. To było do przewidzenia, że czas znów okradnie mnie z materialnych śladów tamtej intymnej obecności, stopniowo też zacierając je w mojej pamięci. Próbuję jeszcze rekonstruować utrwalone pod powiekami obrazy ze strzępów, które ocalały. Ale powoli lecz nieubłaganie wszystko się zmienia, wygląda inaczej i staje się obce. To boli. Dziwne jest to uczucie znikania. Nikt i nic mnie już tutaj nie pamięta?

Nie tylko znajome twarze poznikały. Przepiękny, tonący w kwiatach park miejski z majestatyczną glorietą utraciły tamten dawny baśniowy urok. Zbrzydło też do niepoznaki otoczenie stacji kolejowej dziadka. Był tu zawiadowcą. Nie istnieje już rampa kolejowa - miejsce naszych dziecięcych zabaw. Na szczęście nadal istnieje aleja kasztanowa. Tutaj ojciec uczył mnie jeździć na rowerku. Jesienią zawsze pokryta szeleszczącym pod stopami dywanem z suchych liści. Wielkie kasztanowce są jeszcze bardziej dostojne, ale ich okaleczone liście zbrązowiały. Na potęgę pożera je szrotówek kasztanowcowiaczek. Dobrze, że o tym nie wie jeszcze minister Szyszko.

Jednak są tutaj takie miejsca, które się nie zmieniły, a jeśli tak to zyskały swoją drugą młodość. Nic nie straciły z dawnego uroku: szpital, w którym się urodziłem, szkoła podstawowa, do której chodziłem dwa miesiące, kino Bajka w którym oglądałem westerny, dom przy Puławskiego, w którym mieszkałem, otoczony ogródkiem domek, w którym mieszkali dziadkowie, kościół, do którego równie niestrudzenie co nieskutecznie zapędzała mnie babcia, ratusz z apostołami i muzeum Dzierżona. Dotykam dzisiaj z czułością wszystkich tych miejsc, które przypominają mi obecność tam i wtedy bliskich mi osób.

________________________________________________________________________________________________________

15 sierpnia 2017 Wrocław

NASZA PANI MACIEJEWSKA

W 1969 roku, Pani Maciejewska była dla nas ważną personą, nie tylko dla takich jak ja dzieciaków z prowincji. Niczym trójca święta, piastowała w naszym wrocławskim liceum plastycznym  trzy wysoko postawione stanowiska: portierki, szatniarki i sprzątaczki. W pracy hołdowała bardzo tradycyjnym praktykom wychowawczym w stylu Antona Makarenki. Jej filozofia wychowania zakładała surową dyscyplinę i kary cielesne. Choć trzeba uczciwie przyznać, że nieśmiałe i grzeczne dzieciaki darzyła niekłamaną sympatią. 

Jednak dla niektórych z nas była prawdziwą zmorą. Zwłaszcza w sezonie zimowym. Niczym legendarny cerber strzegła naszej szkoły przed wykolejonym elementem, którego identyfikowała na podstawie braku tarczy szkolnej, trwale umiejscowionej na lewym ramieniu. Przed jej szatnią codziennie działy się dantejskie sceny. Agrafki pierwszaków obrażały jej inteligencję, doprowadzając ją do szewskiej pasji. Niejeden paltocik przelatywał nad naszymi głowami w towarzystwie soczystej wiązanki. Pamiętam, że i mokra szmata siała postrach wśród pierwszaków. Niektórzy zapominalscy, zwłaszcza na początku tygodnia, błagali przed szkołą o igłę z nitką. Było nerwowo.

Większość z nas próbowała ją zwieść na różne sposoby, ale kapitulowaliśmy bardzo szybko. Jednak mój bursowy współlokator Sterios Dzanekas nie poddał się nigdy. W tych nierównych pojedynkach, pani Maciejewska początkowo brała górę. Ciągle, jak ten rycerz niezłomny, udoskonalał metody przechytrzenia jej. Nie miał wyboru. Był stałym bywalcem klubu greckiego, do którego wstęp mieli tylko pełnoletni, więc szkolna tarcza nie wchodziła w grę. Jak na złość, rodzice kupili mu piękną granatową ocieplaną watą kurtkę ortalionową, na której widać było każde ukłucie igłą, więc ustawiczne przyszywanie i odpruwanie tarczy raczej odpadało.

Sterios zastosował metodę jednej nitki, oczywiście w starannie dobranym kolorze, nitki z pętelką, która ledwo widoczna, stale tkwiła w rękawie jego kurtki, zwisając dyskretnie wewnątrz rękawa. Przed wejściem do szkoły starannie mocował na niej tarczę, bez konieczności ustawicznego dziurawienia ortalionu. Myślę, że zarówno Sterios jak i pani Maciejewska byli z siebie naprawdę zadowoleni. Sterios zawsze czuł wobec niej głęboki respekt, a pani Maciejewska w końcu nabrała do niego większego zaufania. Z czasem odbierając jego kurtkę do szatni złagodniała i przestała sprawdzać tarczę. 

________________________________________________________________________________________________________

14 sierpnia 2017 Kuniów

SOMMER RESIDENCE HOTEL SPA & WELLNESS W KUNIOWIE  (11.08-14.08.2017)

Hotel zaskakujących kontrastów. Z jednej strony z wielkimi aspiracjami do europejskich standardów, z drugiej - brak dbałości, umiejętności i konsekwencji w przestrzeganiu tych standardów. Nie mówiąc już o wyrafinowanej elegancji, która powinna charakteryzować taki czterogwiazdkowy hotel. Nie wystarczy kopiować dobre zachodnie wzorce, trzeba jeszcze wiedzieć dlaczego to się robi. Diabeł zawsze tkwi w szczegółach.

Imponująca strefa sześciu saun. Także kilka pokoi i trzy domki w pobliżu wyposażone w jacuzzi zasługują na najwyższe uznanie. Pewnie przydałby się jeszcze jeden basen - pod dachem. Jest tylko zewnętrzny, pod chmurką. Zimą też lubimy pływać. Dziwi brak windy w hotelu. Cieszy zapowiedź otwarcia kręgielni. Dobrym pomysłem są małe szklane lodówki z jedzeniem śniadaniowym na hotelowym szwedzkim stole.

Niestety, hotel jak na razie nie zasługuje na te cztery gwiazdki. Przyczyną licznych uchybień, które można by bez trudu wyeliminować, jest prawdopodobnie brak menadżera z prawdziwego zdarzenia i co za tym idzie: źle zarządzany niekompetentny personel, który nie ogarnia kuwety. Generalnie jest bardzo miły i sympatyczny, chociaż każe na siebie czekać, bywa zapominalski i raczej nie lubi żadnych, nawet nieśmiałych uwag krytycznych pod adresem hotelu.

Z jednej strony obowiązuje w strefie SPA chwalebna zasada poprawnego saunowania (można tu przebywać wyłącznie w szlafroku lub ręczniku), z drugiej zaś brak jakiegokolwiek mydła (również w pokoju hotelowym), co gorsze, brak też dodatkowych ręczników przeznaczonych wyłącznie do strefy SPA (no chyba że za dodatkową dopłatą) Czyli w konsekwencji zamiast podwyższonych standardów mamy jaskrawy przykład nieprzestrzegania elementarnych zasad higieny.

Te upierdliwe drobiazgi to - kiepskie WiFi, notorycznie zepsute ekspresy do kawy, bywa też nieświeże jedzonko (przecież nic nie może się zmarnować). Największym zaskoczeniem jest jednak reakcja personelu na prośbę o posprzątanie pokoju. Najwyraźniej - budzi zdumienie… Dla wrażliwych nozdrzy pewnym problemem podczas leżakowania w hotelowym ogrodzie, może też być swojski zapaszek zalatujący latem z pobliskich gospodarstw.

Mimo wszystko jeśli będzie słoneczna pogoda to w drodze do bliskiego memu sercu Kluczborka zapomnę o hotelowych gwiazdkach i gwiazdeczkach, zaopatrzę się w dodatkowe mydełko i znów się tu zatrzymam na rozkoszne saunowe rytuały i jestem pewien, że podobnie jak ostatnim razem nie będzie to czas zmarnowany. Oczywiście jeśli znów będzie słoneczna pogoda w drodze do Kluczborka.

________________________________________________________________________________________________________

4 sierpnia 2017 Wojsławice

KOTLINA KŁODZKA

28.07.-05.08. 2017 r. BARDO

Podróżując po Kotlinie Kłodzkiej, przejeżdżaliśmy przez bardzkie wrota dziesiątki razy. Nigdy jednak nie zatrzymaliśmy się tutaj choćby na chwilkę. A przecież dzięki swojemu położeniu, to doskonały „punkt wylotowy” na sporo pobliskich atrakcji we wszystkich kierunkach geograficznych. Okalają Bardo (mniej więcej 20 minut samochodem) Kamieniec Ząbkowicki, Złoty Stok, Kłodzko, Srebrna Góra i Ząbkowice Śląskie. Ale i samo Bardo nie ma się czego wstydzić. Jednym z powodów, dla których chciałbym tu jeszcze wrócić, jest fantastyczny piętnastokilometrowy spływ pontonowy Nysą Kłodzką.

29.07.2017 r. ROMANTYCZNY PAŁAC MARIANNY ORAŃSKIEJ W KAMIEŃCU ZĄBKOWICKIM. Zbudowany za kilka ton złota.

Piękna wydmuszka autorstwa Schinkla i Martiusa. Wyrafinowana kompozycja stylów: od neogotyku po neorenesans. Smacznie przyprawiona motywami sztuki mauretańskiej. Jestem oczarowany.

Podobno za trzynaście lat architektura pałacu, a także ogród ze stuletnimi bluszczami i 27 fontannami, mają odzyskać dawną świetność. Trzymam kciuki.

Może też kiedyś przywrócony będzie dawny urok wnętrzom pałacu. Dzisiaj można je podziwiać jedynie na prezentowanych tutaj starych fotografiach.

30.07.2017 r. ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE 

Szlakiem Frankensteina. Krzywa Wieża, Izba Pamiątek Regionalnych i malownicze ruiny zamku. W wabieniu turystów wszelkie chwyty dozwolone. Jako że w czasach niemieckich Ząbkowice nosiły nazwę Frankenstein, możemy tu znaleźć sporo miejsc i gadżetów poświęconych tej groteskowej postaci z powieści Mary Shelley. W podziemiach domu rycerza Kauflunga znajduje się też mroczne laboratorium dra Frankensteina zaprojektowane w iście hollywoodzkim stylu. Dzieciaki mają frajdę.

03-05.08.2017 r. NIEMCZA + ARBORETUM W WOJSŁAWICACH

W drodze do coraz piękniejszego ogrodu botanicznego w Wojsławicach radzę omijać senne miasteczko (zwłaszcza ponurą kawiarnię) i kiepski hotel - szerokim łukiem. Jedyne co tu można polecić to wycieczkę rowerową z hotelu do Arboretum.

________________________________________________________________________________________________________

18. lipca 2017 Wrocław 

TRÓJPODZIAŁ TORTA

Przestrzegając błahych praw 

można bezkarnie łamać wielkie.

George Orwell, „Rok 1984”

Oglądając transmisję sejmową, oczy przecierałem ze zdumienia. Deja vu? Znów ktoś, tym razem pan Władysław Kosiniak-Kamysz, w otoczonym przez policję sejmie zobaczył światełko w tunelu. Więcej. W oczach pani Katarzyny Lubnauer z Nowoczesnej, prezydent Andrzej Duda odzyskał szacunek, a pan Grzegorz Schetyna już już wyrzucał niekonstytucyjną ustawę O Sądzie Najwyższym do kosza. Ale to jeszcze nic. Pan Paweł Kukiz wręcz oszalał z radości, gdy usłyszał, że prezydent wysłuchał jego „kilku uwag” dotyczących ustawy o KRS i zdaniem posła -  „zdemokratyzował” ją. Pan Kukiz z wdzięczności nawet ucałował ekran telewizora. 

Tak więc, opozycja ucieszyła się. Bezrefleksyjnie. Jej zdaniem, prezydent wykonał ruch w dobrym kierunku. Również dziennikarze niezależnych mediów nie od razu i nie wszyscy zdali sobie sprawę, że jest to gest pod publiczkę, który tylko pudruje niekonstytucyjną „reformę” sądów. Nikt rozsądny nie miał i nie ma najmniejszych złudzeń. Prezes nie cofnie się ani o krok. Tak czy owak przejmie pełną kontrolę nad sądownictwem i państwo policyjne już niedługo stanie się faktem. Pan prezydent wie o tym doskonale i nie ma nic przeciwko temu. Może chociaż czystki trochę odwloką się w czasie? Mało prawdopodobne. Zemsta jest słodka. To tylko pan prezydent poczuł się co nieco niedowartościowany, bo chciałby mieć w tym haniebnym dziele trochę większy udział.

Nie dziwię się, że pan prezydent zyskał wdzięczność Kukiz 15. Ta partia, jak to obrazowo ujął Adrian Zandberg, ściga się z PiS do prawej ściany. Jest więc wymarzonym środowiskiem politycznym dla tego pana, którego kolor brunatny nie odstręcza. Kto jeszcze się łudzi, że respektuje on, choćby w najmniejszym stopniu, racje jakiejkolwiek cywilizowanej opozycji? Nasz narcystyczny prezydent niesiony na fali plebiscytów popularności, pragnie zachwytów swojego fanklubu, który może w przyszłości, kto wie, przeistoczy się w jego własne zaplecze polityczne. Kukiz 15, który jest wiecznie „za a nawet przeciw” PiS, balansuje w sondażach popularności i, jak kania dżdżu, potrzebuje wymiernego propagandowego sukcesu przed najbliższymi wyborami. 

Panowie Kukiz i „Adrian” tej miłości nie skonsumują. Pan prezes nie pozwoli aby ci panowie, jak jakieś „zdradzieckie kanalie”, knuli za jego plecami. Jak będzie trzeba rozda kostki cukru lub ściągnie cugle. Prezes pragnie nieograniczonej władzy i nic go nie powstrzyma. Na czele obecnej partii władzy stoi, nienawidzący swoich politycznych oponentów, rewanżysta. Mający silne poparcie polskiego kościoła i jego duchowego przywódcy Rydzyka, przeciwnik „zgniłego zachodu” i europejskich standardów. Mentalnie wyprowadzili nas już poza Unią Europejską. Formalnie pozostaniemy w niej tak długo, jak długo popłyną stamtąd do Polski jeszcze jakieś dotacje.